Content on this page requires a newer version of Adobe Flash Player.

Get Adobe Flash player

Ειδώλια της Νεολιθικής Θεσσαλίας - Τόμος ΙΙ

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ


Το Corpus αυτό είναι o δεύτερος από μια σειρά τόμων που περιλαμβάνουν ειδώλια από τη νεολιθική Θεσσαλία, τα οποία ανήκαν σε ιδιωτικές συλλογές και τμήμα τους έχει πρόσφατα μεταφερθεί στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Λάρισας.

Το 1986 η Ακαδημία Αθηνών μου ανέθεσε το Πρόγραμμα Μελέτης της Νεολιθικής Τέχνης στον ελλαδικό χώρο. Η πρόκληση ήταν μεγάλη: θα δινόταν για πρώτη φορά η απαιτούμενη προσοχή στην τέχνη της Νεολιθικής Ελλάδας, η οποία επρόκειτο να μελετηθεί ως σύνολο αντί να αποτελεί, όπως μέχρι τότε, τμήμα των δημοσιεύσεων μεμονωμένων ανασκαφών ή να αναφέρεται σε σύντομα υπομνήματα βιβλίων για την ελληνική Προϊστορία γενικά, τα οποία στην πραγματικότητα αφορούσαν κυρίως την Εποχή του Χαλκού.

Πρώτο αποτέλεσμα του Νεολιθικού Προγράμματος του Κέντρου Ερεύνης της Αρχαιότητος της Ακαδημίας Αθηνών υπήρξε η δημιουργία ενός τεράστιου βιβλιογραφικού και φωτογραφικού αρχείου ειδωλίων από την Ελλάδα, το οποίο ενημερωνόταν συνεχώς με πρόσφατα ευρήματα, καθώς και ορισμένες δημοσιεύσεις με στόχο την αξιολόγηση και τη σύγκριση του υλικού αυτού.

Ήταν γνωστό ότι ένας μεγάλος αριθμός νεολιθικών επιφανειακών ευρημάτων από τη Θεσσαλία, κυρίως ειδώλια (πάνω από 2.500 αντικείμενα μέχρι τότε) βρισκόταν σε σημαντικές ιδιωτικές συλλογές. Το 1987 ο Καθηγητής Κώστας Γαλλής, Έφορος τότε της XV Εφορείας Αρχαιοτήτων στη Λάρισα, μου ανέθεσε τη μελέτη αυτών των ειδωλίων με την προοπτική να τα δημοσιεύσουμε ως Corpus. Ο ίδιος, λόγω της καλής γνώσης του της τοπογραφίας της νεολιθικής Θεσσαλίας, ανέλαβε την έρευνα της ακριβούς προέλευσης των ειδωλίων, σε συνεργασία με τους συλλέκτες, και την ετοιμασία κατάλληλων χαρτών με τις διάφορες θέσεις εύρεσης του υλικού. Είχαμε και οι δύο επίγνωση της σημαντικής συμβολής ενός τέτοιου Corpus στην προβολή της νεολιθικής τέχνης και στη δουλειά που είχε γίνει μέχρι τότε στις συστηματικές ανασκαφές με στόχο την περαιτέρω έρευνα. Επίσης γνωρίζαμε τη σημασία που θα είχε ένα Corpus για τη διάσωση ενός αρχαιολογικού υλικού κατακερματισμένου σε συλλογές σε διάφορα μέρη.

Ιδιαίτερα πλούσιες ήταν οι συλλογές οι οποίες παραχωρήθηκαν από τους συλλέκτες Κώστα Θεοδωρόπουλο, Τάκη Τλούπα, Ντίνο Χουλιάρα, και Μανώλη Καραμανώλη στην Αρχαιολογική Εφορεία Λάρισας, προκειμένου να συμβάλουν στις γνώσεις μας για τον νεολιθικό πολιτισμό στην περιοχή της Θεσσαλίας. Μαζί με άλλες μικρότερες, μεταφέρθηκαν εκεί από το 1992 και η πλειοψηφία των ειδωλίων που περιέχουν πρόβλέπεται να εκτεθούν στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της περιοχής μόλις ολοκληρωθεί η ανέγερσή του.

Η Ακαδημία Αθηνών, επιδεικνύοντας μεγάλη ευαισθησία στην πρότασή μας, χρηματοδότησε τη δημοσίευση του Corpus. Οι συγκυρίες αυτές έκαναν δυνατή την εκπόνηση των δύο πρώτων τόμων, οι οποίοι περιλαμβάνουν αντίστοιχα 362 και 407 ειδώλια από την ανατολική και τη δυτική Θεσσαλία. Επίσης χρηματοδότησε και την μονογραφία μου Εισαγωγή στη Νεολιθική Ειδωλοπλαστική. Νοτιοανατολική Ευρώπη και Ανατολική Μεσόγειος Αθήνα 1998, η οποία αποτελεί κλείδα για τη μελέτη αλλά και προσπάθεια να ιδωθεί η νεολιθική πλαστική τέχνη από πιο γενική άποψη, ξεκινώντας από παραδείγματα προερχόμενα από συγκεκριμένες περιοχές αλλά με εφαρμογή στο ειδωλοπλαστικό υλικό οποιασδήποτε πολιτισμικής ενότητας.

Την πρωτοβουλία της ΧV Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Λάρισας ακολούθησε και η ΧΙΙΙ Εφορεία Βόλου. Πράγματι, όταν ένας άλλος συλλέκτης, ο κος Α. Μπάστης, δώρησε ειδώλια και άλλα αντικείμενα της προσωπικής του συλλογής στο Μουσείο Βόλου, η τότε Έφορος Δρ Β. Αδρύμη, μου ανέθεσε, το 1999, τη μελέτη και δημοσίευση του Corpus των ειδωλίων αυτών, λόγω της εξειδίκευσής μου στο θέμα.

Πρόλογος | Εισαγωγή | Εικόνες